Larva Transferi (Aşılama)

 Aşılama, hemen her yerde yapılabilecek bir uygulama olmakla birlikte; iyi bir sonuç almak için sıcak ve nemli özel bir odada yapılmalıdır. Aşılama odasında sıcaklık 25-30 ºC ve oransal nem % 50-60 olmalıdır. Sıcaklık larvanın üşümemesi ve nem ise kurumaması için büyük bir önem taşımaktadır. Yeterli düzeyde nemi sağlamak amacıyla aşılama odasında bir kapta su kaynatılmalı veya aşılamadan 1 saat önce odanın zeminine su serpilmelidir. Larvalı petek bal nemli bir beze sarılmalıdır. Aşılama işlemi seri çalışarak en çok 25-30 dakika içerisinde tamamlanmalıdır. Aşılama çerçeveleri işlem biter bitmez başlatıcı kolonilere verilmelidir. Larvanın petek gözünde kolaylıkla görülebilmesini ve büzülerek kolayca alınmasını sağlamak için aşılama odasında parlak bir flouresans lamba bulundurulmalıdır. Bu amaçla soğuk ışık veren başka türden lambalar da kullanılabilir. Larvanın petek bal gözünden alınarak yüksüklere aşılanmasında aşılama iğnesi adı verilen basit bir alet kullanılır (Şekil 8). Aşılama iğneleri düz veya otomatik olmak üzere iki türlü olabilir. Yumuşak bir telin ucunu dövüp kaşık şekline getirdikten sonra pürüzleri alınarak parlatılmasıyla basit bir aşılama iğnesi yapmak mümkündür. 26 ARICILIK ÜZERİNE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR Aşılama, yumurta veya genç larva kullanılarak; kuru aşılama, su ya da arı sütü ilaveli aşılama, çift aşılama (double grafting) biçiminde yapılabilmektedir. Kuru aşılamada petek gözünde bulunan genç larva, etrafındaki bir miktar arı sütü ile birlikte alınarak kuru yüksük içine aktarılır. Aşılama öncesinde yüksüğe 1:1 oranında sulandırılmış küçük bir damla arı sütü veya aynı miktarda temiz suyun bırakılması larvanın kurumasını önlemekte ve aşılama randımanını artırmaktadır. Şekil 7. Larva transfer işlemi dikkatli yapılmalıdır Aşılamadan sonra başlatıcı kolonilere verilen ve kabul edilerek beslemeye alınan larvaların bir gün sonra yüksüklerden alınıp yerine yeni genç larva verilmesi şeklinde yapılan aşılamaya da çift aşılama denilmektedir. Bu şekilde bir aşılamanın amacı, birinci aşılamadan 27 kalan bol gıda maddesi üzerine aşılamayı tekrarlayarak larvaya daha fazla arı sütü sağlamak ve böylece yetersiz besleme olasılığını ortadan kaldırıp daha nitelikli ana arılar yetiştirmektir. Ticari ana arı yetiştiriciliğinde aşılama uygulaması çok hızlı yapıldığı için kuru aşılama tercih edilmektedir. Aşılamada belirtilen yöntemlerin hangisi kullanılırsa kullanılsın; bir günden daha genç larva kullanılması, aşılama süresince larvanın korunması ve larvaya zarar vermeden hızlı çalışılması, aşılanan larvalara güçlü başlatıcı ve bitirici koloniler sağlanması nitelikli ana arı yetiştiriciliği için çok önemli olan hususlardır. 3.4. Başlatıcı Koloniler Aşılanan larvalar için ilk 24-36 saat en kritik dönem olmaktadır. Bu sırada larvalar ya kabul edilerek beslenmeye başlanmış ya da reddedilerek yüksükler temizlenmiştir. Larva döneminin bitiminden önceki 60-72. saatler ise bakımın tamamlandığı dönemdir. Aşılamadan 24-36 saat sonra yüksüğün ağzı balmumu ile daraltılmış ve hemen hemen yarısı arı sütü ile doldurulmuştur. Bu, normal bir kolonide görülen durumdur. Yetersiz kapatılan veya az miktarda arı sütü konulmuş yüksüklerin bulunması koloninin bakım gerektirdiğini göstermektedir. Larvaların kabul edilmelerinde başlatıcı koloni kullanılması başarıyı artıran bir uygulamadır. Başlatıcı koloni, bol miktarda genç işçi arısı bulunan fakat bakmaları gereken yavrusu olmayan kolonilerdir. Zengin besin deposuna sahip bu koloniler, aşılanmış larvalara büyük bir ilgi 28 ARICILIK ÜZERİNE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR göstererek beslerler. Böylece yüksek bir kabul oranı sağlanır ve kaliteli ana arı yetiştirmek mümkün olur. Başlatıcı koloni olarak kullanılan en yaygın yöntem oğul kutusu yöntemidir. Oğul kutusu, standart 5 çerçeve alabilen bir ruşet kovan niteliğindedir. Ancak çerçevelerin altında 8-10 cm'lik bir boşluk bulunur. Bu boşluğun uzun olan iki yan tarafı tel kafesle kapatılmış olup, bu kısım uçuş deliği olmayan oğul kutusunda havalandırmayı sağlar. Oğul kutusunun üzerinde bir yemleme deliği vardır. Kutunun ortasına polen dolu bir çerçeve konurken, iki yan kenarına ise sırlanmamış ballı iki çerçeve yerleştirilir. Güçlü bir koloniden alınan 2.5-3 kg genç işçi arı, aşılama çerçevesi (yüksük taşıyıcı çerçeve) verilmeden 1-2 saat önce kutuya silkelenir. Daha sonra her birinde 45-60 adet yüksük bulunan iki aşılama çerçevesi polenli çerçevenin iki yanına konur. Sonra oğul kutusu kapatılarak serin ve karanlık bir yerde 24-36 saat tutulur ve şeker şurubuyla yemleme yapılır. Bu süre sonunda aşılama çerçeveleri oğul kutusundan alınıp bitirme (besleyici) kolonilerine verilir. Oğul kutusundaki arılar, bitirici kolonilere dağıtılabileceği gibi, alındıkları kolonilere de verilebilirler. Başlatıcı koloni olarak serbest uçuş yapabilen koloniler de kullanılabilir. Bu amaçla 2-3 katlı güçlü bir koloni seçilmelidir. Koloninin anası alınarak arılar tek kata (kuluçkalık) toplanır. Artan yavrulu petekler başka bir koloniye verilir. Genellikle kuluçkalıktaki kenar çerçeveler alınır ve kapalı veya çıkmak üzere olan 6-7 yavrulu 29 çerçeve kuluçkalıkta bırakılır. Ortada 1-2 adet polenli çerçeve olmalıdır. Üzerinde 45-60 adet aşılanmış larva taşıyan aşılama çerçevesi polenli çerçevelerin arasına yerleştirilir. Aşılama çerçevesi, 24-36 saat sonra bitirme (besleyici) kolonisine aktarılarak yerine yeni bir aşılama çerçevesi konur. İşlemin sürekliliğini sağlamak için serbest uçuş yapan başlatıcı koloniler kullanılmasında yarar vardır. Koloni sürekli olarak şeker şurubuyla yemlenir ve haftada bir defa koloniye genç arı takviyesi yapılır (Şekil 8, Şekil 10). Şekil 8. Başlatıcı koloniden alınan aşılama çerçevesi bitirme (besleyici) kolonisine verilir. 30 ARICILIK ÜZERİNE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR Şekil 9. Larvalı yüksükler için besleyici koloniler hazırlanmalıdır (Foto: B. Yılmaz, A. Tutar-TKV). Bazı ana arı yetiştiricileri başlatıcı ve bitirme kolonisi olarak aynı koloniyi kullanırlar. Bu koloniler 2-3 katlı ve güçlü olmalıdır. Ana arı, ana arı ızgarası ile kuluçkalıkta tutulur ve aşılama çerçevesi ızgara üzerindeki ballığa verilir. Bu tip kolonilerde en önemli konu koloninin oğul vermesini önlemektir. Oğul vermeyi önlemek için genç ana arı kullanma, ana arının kanadını kesme ve yapılan yüksükleri bozma gibi yöntemlere başvurulabilir. Genç yavrulu petekler, arılarla birlikte ballıkta toplanır. Aşılama çerçevesi ballığa verilerek yüksük kabulü ile bunlardan ana arıların yetiştirilmesi için ballık kullanılır. Çıkmak üzere olan kapalı yavrulu petekler alt kata (kuluçkalık) alınır. Bakıcı arıların yavrularla fazla meşgul olmalarını önlemek için aşılama çerçevesinin verildiği 31 ballıkta en fazla 2 adet genç yavrulu çerçeve olmalıdır. Ballığa, 3-4 günde bir yeni bir aşılama çerçevesi verilebilir. Ancak her defasında buraya aşılama çerçevesiyle birlikte açık yavrulu petek ve bakıcı arı takviyesi yapılmalıdır. Koloniye şeker şurubuyla yemleme yapılmalı ve eğer kovanda yeterli polen yoksa polen ek yemi de verilmelidir.

Read More